Fissür (Makat Çatlağı)Tedavisi

FİSSUR(MAKAT ÇATLAĞI) NEDİR

– Anal fissür, makat (anüs) kenarındaki deride olan çatlağa (yırtığa) verilen isimdir.
– Makat (anüs) bölgesini örten deride kaşıntı, kanama ve ağrıya neden olur.
– Hastaların çoğunda kabızlık yakınması vardır.
– Anal fissürlerin önemli bir kısmı ameliyat gerekmeden ilaçla tedavi edilebilir.
– İlaç tedavisi başarısız olursa hastalar ameliyat edilir.

FİSSUR (MAKAT ÇATLAĞI) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Makatta Ağrı
Hastalar sıklıkla dışkılama sırasında meydana gelen yanma ya da yırtılma gibi bir ağrı tanımlarlar. Ağrı dışkılama sonrası dakikalar ya da saatler sürebilir. Ağrı, sfinkter kasının (anal kanal çevresinde dışkılama alışkanlığını kontrol eden kas) spazmına (kasılmasına) bağlıdır. Bazen hastalar ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçabilirler.

Makattan Kanama – Dışkıdan Kan Gelmesi
Genellikle az miktarda parlak, kırmızı kanamadır ve tuvalet kağıdında görülebilir veya damla damla kanama olabilir.

Makat Kenarında Şişlik – Ele Gelen Meme Oluşumu
Fissürün dış kenarında şişme sonucu cilt kabartısı gelişebilir. Hasta makat bölgesinin temizliği sırasında bu şişlikleri fark edebilir. Eline memeler geldiğini söyleyebilir.

Makat Etrafında Kaşıntı
Fissürün ardışık olarak iyileşip tekrar açılması sırasındaki akıntı, kaşıntıya yol açabilir.

Makat çevresindeki rahatsızlıkların belirtileri birbirine çok benzerlik göstermektedir. Doğru tanı ve tedavi için doktorun muayenesi çok önemlidir. Bu bölgenin hassasiyeti nedeniyle sıklıkla şikayetlerini saklayan hastalar, başkalarının kullandığı ilaçlar veya doktorun bilgisi dışında eczanelerden temin edilen ilaçlar ile şikayetlerini giderme çabası içine girerler. Sık karşılaşılan bu durum gereksiz zaman kaybına ve altta yatan önemli hastalıkların geç teşhis edilmesine sebep olmaktadır. Yukarıdaki şikayetleri olan hastaların “kulaktan dolma” tedavi yöntemlerini denemeleri, “nasıl olsa geçer” düşüncesiyle rahatsızlıklarını önemsememeleri, hastalıkların ilerlemesine ve tedavisi daha zor bir aşamaya ulaşmasına neden olacaktır.

FİSSUR (MAKAT ÇATLAĞI) NEDEN OLAN DURUMLAR NELERDİR?

Hastalarda makatta çatlak – yırtık (anal fissür) oluşumunu kolaylaştıran bazı faktörler vardır;

Dışkılama Problemleri
Makatta çatlak (fissür) genellikle bir kabızlık dönemini izleyerek oluşur. Sert, kuru (taş gibi) bir dışkının zorla anal kanaldan (makattan) geçmesi sırasında bu bölgede yırtık oluşur.
Bunun yanında ender olarak şiddetli bir ishal atağını takiben fazla miktarda dışkılama sonucunda tahrişe bağlı da oluşabilir.

Makat Bölgesinin Yetersiz Temizlenmesi (Kötü Hijyen) ve Bazı İnfeksiyonlar
Hassas bir bölge olması nedeniyle makat ve etrafındaki hastalıklar ciddi sıkıntılar yaratabilir. Makat bölgesinin yetersiz temizliği (kötü hijyeni) makatta tahrişe ve makatta çatlak – yırtık (anal fissür) hastalığına neden olabilir. Dışkılama sonrası bu bölgenin gerek yetersiz gerekse aşırı titizlikle yapılan temizliği makat bölgesi rahatsızlıklarına yol açabilir. Makat bölgesinde görülen rahatsızlıkları önlemek için en başta makat bölgesinin temizliğini (anal hijyeni) dikkatli ve doğru yapmak gerekir. Dışkılama sonunda tuvalet kağıtları ile aşırı derecede temizleme gayreti makat bölgesinde tahriş veya makatta çatlak hastalığına (anal fissüre) yol açabilir. Yine bu bölgenin ıslak alkollü mendillerle, sabunla temizlenmesi veya bazı antiseptiklerin kullanılması da tahrişi arttırmaktadır. Bunun aksine makat bölgesinin yeterli temizlenmemesi de dışkı artıklarının bu bölgede kalmasına ve dolayısıyla bu bölgede tahrişe neden olabilmektedir. Normalde dışkılama sonrası makat bölgesinin temizliği su ile yapılmalı ve ardından bölge ıslak kalmaması için kurutulmalıdır.
Yetersiz temizlik dışında makatta çatlak hastalığının diğer nedenleri bu bölgenin infeksiyonları (iltihabi hastalıkları) veya Crohn hastalığı olabilir. Bu şekilde makatta çatlak hastalığı gelişimi çok nadirdir. Altta yatan hastalık tedavi edilirse makatta çatlak hastalığı da tedavi edilmiş olur.

Makatın (Anal Bölgenin) Tahrişe – Travmaya Maruz Kalması
Makat bölgesi derisi çok hassastır. Bu nedenle bu deri bölgesindeki tahrişler makatta çatlak hastalığına (anal fissüre) neden olabilir. Bunlardan sık görülenleri aşağıda sıralanmıştır.

– Doğum döneminde
– Lavman sırasında
– Anal yolla cinsel ilişki
– Makat bölgesi ameliyatları sonrasında

– Hangi Hastalıklar Anal Fissür (Makatta Çatlak Hastalığı) ile Karışır?
Makat bölgesine yerleşen bazı hastalıklar makatta çatlak hastalığına (anal fissüre) benzer şikayetlere neden olabilir. Bu nedenle sadece makat bölgesinde kaşıntı, ağrı veya kanama var diye makatta çatlak – yırtık (anal fissür) hastalığı tanısı konulmamalıdır. Ayırıcı tanı ve doğru tedavi için doktor muayenesi gerekir. Gelişi güzel tedavi zaman kaybına neden olur.

Makatta çatlak hastalığı ile karışabilen diğer hastalıklar;

– Basur (hemoroid), apse, fistül hastalığı
– İnflamatuar barsak hastalıkları (crohn hastalığının makat tutulumu)
– Cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklar (kondilom, sifiliz, AIDS vb.)
– Makat bölgesinde gelişen kanserler
– Bazı kan hastalıkları (lösemi)
– Deri hastalıkları (egzema, pruritus ani, sedef hastalığı vb.)
– Virütik hastalıklar (herpes, CMV)

Anal Fissürün (Makatta Çatlak Hastalığının) Seyri Nasıl Olur?
Genelde makat derisindeki çatlak – yırtık (fissür) yüzeyseldir ve hızla iyileşir. Bazen bu çatlak derinleşip hemen deri altında bulunan ve makat çevresinde dışkılama alışkanlığını kontrol eden kaslara (sfinkter) kadar ulaşabilir. Makattaki çatlağın kas tabakasına kadar derinleşmesi çatlağın (fissürün) kronik (süreğen) hale geldiğini gösterir.

Makattaki çatlak – yırtık hastalığı sıklıkla kendiliğinden iyileşirken bazılarının neden iyileşemediği kesin olarak anlaşılamamıştır. İyileşme olmamasının en önemli nedenlerinden biri çatlağın oluşumunda önemli rol oynayan kabızlık veya ishalin devam etmesidir. Bunlara ek olarak, her dışkılama sırasında (büyük abdest geçişinde) dışkı buradaki yara ile temas eder ve iyileşmeyi geciktirir. Ayrıca dışkılama sırasında dışkı makattan geçerken makatı kontrol eden kasların aşırı kasılmasına da neden olur. Makatı çevreleyen ve kontrolü sağlayan kasın (sfinkter kasının) kasılı kalması da çatlağın (fissürün) iyileşmesini engeller.

FİSSUR (MAKAT ÇATLAĞI) TEŞHİS-MUAYENESİ NASIL YAPILIR?

Anal fissür (makatta çatlak hastalığı) tanısı doktorun şikayetleri değerlendirmesi ile mümkün olabilir. Ayırıcı tanı için doktorun makat bölgesi muayenesini yapması gerekir. Çoğu hastada aşırı ağrı nedeni ile parmakla muayene yapılamayabilir. Bu durumda doktorun makat bölgesini çıplak göz ile değerlendirmesi (inspeksiyon) bile yeterli olabilir. Eğer ağrı ön planda değil ise bölgenin parmakla yapılan muayenesinde teşhis konabilir. Eğer doktor altta yatan başka bir hastalıktan şüphelenmiyor ise tedavi öncesi değerlendirme için çoğu zaman sadece muayene yeterli olur.

Fakat doktor gerekli görürse altta yatan benzer şikayetlere neden olan diğer hastalıkların ayırıcı tanısının yapılması gerekir. Bu nedenle ek bazı tetkikler gerekebilir. Bu tetkikler içinde bağırsağın son bölümünün değerlendirmesi önemlidir. Bu nedenle ayırıcı tanı için anoskopi, rektoskopi veya sigmoidoskopi tetkiki yapılması gerekebilir. Buna ek görüntüleme yöntemleri (radyolojik tetkikler) de gerekebilir.

FİSSUR (MAKAT ÇATLAĞI) TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Fissür (Makatta Çatlak Hastalığı) Nasıl Tedavi Edilir?
Düzenli tedavi için, şikâyetler olduğunda önce bir doktor tarafından değerlendirilme gerekir. Başkalarının kullandığı ilaçlar veya doktor kontrolünde olmadan eczanelerden gelişi güzel temin edilen ilaçlar zaman kaybına neden olabilir. En önemlisi altta yatan başka bir hastalığın var olup olmadığının farkına varılmasıdır.

Anal Fissür (Makatta Çatlak) Hastalığında Alışkanlıkların Değiştirilmesi ve İlaç Tedavisi
Makatta çatlak hastalığının (fissürlerin) en az %50’si tedavisiz ya da özel tıbbi kremler ve dışkı (büyük abdest – gaita) yumuşatıcıları kullanımı, kabızlıktan kaçınma ve oturma banyoları ile iyileşirler. [Orta dereceli ısıdaki suya (banyo suyu sıcaklığı), günde birkaç defa, 10 dakika boyunca oturma – ardından bölgenin ıslak kalmaması için kurutulması]

İlk basamak olarak varsa kabızlık veya ishal tedavi edilmelidir. Posalı (lifli) yiyecekler ve bol miktarda su içimi önemlidir.
Bunlara ek olarak bazı krem ve ilaçlar ile makatı kontrol eden (sfinkter) ve hastalık nedeni ile kasılmış (spazm) olan kasın gevşemesi sağlanabilir. Bu amaçla makat bölgesinde özel kremler kullanılmaktadır.
Dışkılama alışkanlığının düzenlenmesi – tuvalette uzun süre oturulmaması, gereksiz yere aşırı ıkınma yapılmaması da önemlidir.

Ayrıca makatı kontrol eden (sfinkter) kastaki kasılmayı (spazmı) çözmek için bu bölgeye botox iğnesi yapılabilir. Botilinyum toksini (botox) makatı kontrol eden iç kasta belli bir süre gevşemeye neden olur ve bu dönemde çatlağın (fissürün) iyileşmesi için zaman kazanılır. Bu yöntemin başarı oranı %40-50 kadardır.
Hangi hastanın hangi tedaviden yarar göreceğine doktor karar vermelidir.

Anal Fissür (Makatta Çatlak) Hastalığında Ameliyat ile Tedavi
Bazı hastalarda ilaç tedavisi başarılı olmayabilir. Hastanın şikayetleri uzun süredir devam ediyorsa ilaç tedavisinin başarısı azalır. Hastalar şikayetlerinin bir süre geçtiğini sonra sık sık tekrarladığını ifade ediyorsa yine ilaç tedavisi pek yararlı olmaz. Günlük yaşamı etkilenen ve ilaç tedavisinden fayda görmeyen hastalarda ameliyat tercih edilmektedir.

Makatta çatlak hastalığının (anal fissürün) tedavisinde iki tür ameliyat kullanılmaktadır;
– İnternalsfinkterotomi – Fissürektomi
– Doku Kaydırma – Flep Teknikleri

İnternalsfinkterotomi – Fissürektomi

Bu ameliyat yöntemi birbirini tamamlayan iki bölümden oluşur. Önce makatın kasılı kalmasına (spazmına) neden olan ve makatın iç bölümünde yer alan kasın gevşemesi için kesi yapılır, ardından makat bölgesinde oluşan çatlağın (fissürün) ve altta yatan sert iyileşme (skar) dokusunun çıkartılması ile çatlak bölgesi temizlenir.

Biraz daha detaylı anlatacak olursak; makat ağzında yer alan ve istemsiz olarak makatı kontrol eden iç kasların belli bir ölçüde kesilerek makat bölgesinin gevşemesi sağlanır. Bu işleme internal sfinkterektomi denir. Bu işlem makatı kontrol eden istemli kasa – makatın kontrolünü sağlayan dıştaki kasa – herhangi bir zarar vermez (tuvaleti ertelemek için istemli olarak makatımızı kastığımız zaman kullandığımız kas – makatı kontrol eden dış kaslardır. Bu kaslar istemli olarak çalışır. Bu ameliyat ile bu kasa herhangi bir zarar verilmez.) Yeterli miktarda içte bulunan kas kesildiğinde hastalar çok kısa bir süre içinde iyileşirler. Kastaki gevşeme ile ağrı kısa bir sürede geçer. Bu hastayı rahatlatır ve fissürün (çatlağın) iyileşmesine yardım eder.

Makatı kontrol eden iç kısımda bulunan kasın bu tip bir ameliyat ile kesilmesi ender olarak gaz tutamama veya makattan akıntı gelmesine neden olabilir. Bu nedenle bazı doktorlar kası kesmek yerine botox tedavisi uygulamasını yeterli bulabilirler. Fakat botox tedavisinin başarı oranının daha düşük olduğunu hatırlatmak gerekir. Kasa yapılan müdahaleden sonra ek olarak; makattaki çatlağın – yaranın (fissürün) – olduğu yerdeki sert doku çıkartılmalıdır (nedbe dokusunun – skar dokusunun). Buna fissürektomi denir.

Doku Kaydırma – Flep Teknikleri
Başlangıçta dışkı kontrolü iyi olmayan (zaman zaman gazını veya dışkısını kaçıran) hastalarda tercih edilir. Avantajı hiç kas kesilmediği için dışkı kontrolünün etkilenmemesidir. Dezavantajı ise makatta şekil bozukluğu oluşması ve bazı hastalarda etkili olmamasıdır.

Ameliyat (Cerrahi Müdahale) Sonrası İyileşme Ne Kadar Sürer?
Tam iyileşme birkaç hafta içinde olur. Makat bölgesindeki ameliyat yaraları sıklıkla 3 haftada iyileşir. Ancak hastanın en önemli sorunu olan ağrı sıklıkla birkaç gün içinde ortadan kalkar.

LAZERLE FİSSÜR TEDAVİSİ

Dikişsiz ve kesisiz işlem, minimum kanama, minimum doku hasarı, işlem sonrası daha az ağrı ve erken iş başı ile fissür (Çatlak) ameliyatı FDA onaylı lazer cihazları ile günü birlik yapılabilmektedir.